Alimenty dla małżonka w separacji w Niemczech?

Zabezpieczenie finansowe dla małżonka, który uzyskuje niższe dochody, podczas trwania separacji

Podjęcie przez małżonków decyzji o rozstaniu nie należy do łatwych. Często jest ona szczególnie trudna pod względem finansowym dla tego z małżonków, który dotychczas nie pracował zawodowo, a zajmował się głównie obowiązkami domowymi. W takiej sytuacji istotnego znaczenia nabiera kwestia wzajemnych obowiązków między małżonkami w czasie między rozstaniem a orzeczeniem przez sąd rozwodu (tzw. separacja faktyczna). Ten okres według prawa niemieckiego powinien trwać przynajmniej rok.

Jeżeli dochody małżonków nie były równe, na ten czas ustawodawca przewidział zabezpieczenie finansowe dla tego z małżonków, który uzyskuje niższe dochody, w postaci roszczenia alimentacyjnego wobec drugiego małżonka. Choć oboje żyją oddzielnie, nie ustaje obowiązek solidarności między nimi, jako że małżeństwo do czasu formalnego postanowienia sądu o rozwodzie nadal trwa. Jeżeli dochód jednego z małżonków jest niższy, może to oznaczać, że w czasie separacji ma on ograniczone możliwości zaspokajania swoich potrzeb materialnych w porównaniu z okresem wcześniejszym, gdy małżonkowie żyli we wspólnym gospodarstwie domowym.

Roszczenie takie nie przysługuje jednak automatycznie. Co zatem decyduje o możliwości dochodzenia świadczenia alimentacyjnego w czasie separacji?

Celem świadczenia alimentacyjnego jest dostarczenie osobie uprawnionej środków do zaspokojenia jej bieżących potrzeb – w przypadku separacji będzie to obowiązek małżonka o wyższych dochodach (zobowiązanego) wobec małżonka o niższych dochodach (uprawnionego), który znalazł się niedostatku.

Tak więc ustalenia wymaga najpierw, jakie potrzeby ma małżonek o niższych dochodach (np. opłaty, zakupy żywności, odzieży, lekarstw). Warto pamiętać, że nie są one ograniczone tylko do podstawowych potrzeb i uwzględnia się tutaj również wydatki takie jak np. utrzymanie auta, którym dojeżdża on do pracy.

Poza tym małżonek ten musi znaleźć się w niedostatku, czyli sytuacji, gdy nie jest on w stanie własnymi środkami zaspokoić zwykłych potrzeb. Co istotne, pod uwagę bierze się tutaj również jego możliwości zarobkowe i majątkowe. Jeżeli np. mimo wykształcenia i sprzyjających okoliczności nie podejmuje on zatrudnienia, oznacza to, że jest on w stanie zaspokoić swe potrzeby. Tylko wtedy, gdy w danych okolicznościach nie ma on możliwości sam się utrzymać, jest być mowa o niedostatku.

Z drugiej strony zobowiązany musi dysponować możliwościami zarobkowymi oraz majątkowymi. Tutaj bierze się pod uwagę nie tylko faktycznie uzyskiwane dochody (np. z pracy, emerytury), ale również możliwości finansowe zobowiązanego. Jeżeli przykładowo mimo wykształcenia celowo nie podejmuje on zatrudnienia odpowiadającego kwalifikacjom, to taki świadomie zaniżony dochód nie wyklucza obowiązku alimentacyjnego. Ponadto o możliwościach zobowiązanego można mówić dopiero wtedy, gdy dysponuje on kwotą, która pozwala mu zaspokoić własne podstawowe potrzeby. Obowiązuje mianowicie zasada, zgodnie z którą zobowiązanego nie można pozbawić minimalnych środków do życia. Tak więc odpowiedź na pytanie, czy i w jakiej wysokości roszczenie alimentacyjne przysługuje, można rozstrzygnąć w konkretnym przypadku. Istotna rola przypada orzecznictwu. W celu ujednolicenia orzekanych przez sądy świadczeń, powstała tzw. Düsseldorfer Tabelle. Choć tabela ta nie jest wiążąca, stanowi wytyczną przy ustalaniu wysokości świadczeń alimentacyjnych i jest średnio raz do roku aktualizowana. Określa ona również wspomnianą kwotę odpowiadającą wydatkom na minimalne środki do życia – w 2017 roku wynosi ona 1200 Euro.

Poniższe przykłady obrazują podstawowe zasady ustalania wysokości świadczenia alimentacyjnego.

Jeśli przy założeniu, że małżonkowie nie mają na utrzymaniu dzieci, żona uzyskuje miesięczny dochód netto w wysokości 3 300 Euro, a mąż nie pracuje, to zgodnie z Düsseldorfer Tabelle przysługuje mu 3/7 dochodu netto żony, czyli 1 414,29 Euro. Żonie pozostanie do zaspokojenia swoich potrzeb 1 885,71 Euro. W sytuacji, gdy mąż uzyskuje dochód, lecz niższy od żony, np. 1 400 Euro, to wysokość świadczenia alimentacyjnego wynosi 3/7 różnicy między dochodem netto żony i dochodem netto męża (1 900 Euro) czyli 814,28 Euro. Więcej szczegółów dotyczących ustalania wysokości świadczeń alimentacyjnych znaleźć można bezpośrednio we wspomnianej Düsseldorfer Tabelle.