Ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech - FAQ

Sprawdź odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące ubezpieczenia zdrowotnego w Niemczech

Od którego momentu Polak przebywający za Odrą zobowiązany jest do posiadania niemieckiego ubezpieczenia zdrowotnego ? Od dnia zameldowania w Niemczech, czy dopiero po pierwszych trzech miesiącach pobytu w tym kraju?

Polak przebywający na terytorium Niemiec jest obowiązany do posiadania praw do ubezpieczenia zdrowotnego już od momentu wjazdu na terytorium RFN np. poprzez kartę EKUZ, jednakże obowiązek posiadania – a więc opłacania niemieckiego ubezpieczenia zdrowotnego (prywatnego bądź państwowego) powstaje po upływie 3 miesięcy pobytu na terytorium Niemiec z zamiarem zamieszkania (nie dotyczy to oddelegowania do pracy na terytorium RFN), bądź w momencie zameldowania na pobyt stały lub czasowy powyżej 3 miesięcy. Należy więc wskazać, iż obowiązek ubezpieczenia jest zależny od „charakteru” naszego pobytu na terytorium RFN. Przykładowo jeżeli Polak przebywa na terytorium Niemiec w celu znalezienia pracy i ma aktualne prawa do zasiłku, to okres legalnego pobytu w Niemczech ulega stosownemu wydłużeniu.*

Co z ubezpieczeniem osób, które po trzech miesiącach pobytu w Niemczech nie znajdą legalnej pracy w tym kraju? Czy wyjściem z sytuacji jest wykupienie dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego?

Kwestia legalności pobytu obcokrajowców przebywających na terenie Niemiec powyżej 3 miesięcy jest problematyczna, gdyż oficjalnie pobyt na terenie Niemiec powyżej tego terminu jest niezgodny z prawem, przez co taka osoba winna być wydalona z kraju. Jednakże zgodnie z wyrokiem Niemieckiego Trybunału Socjalnego (BUNDESSOZIALGERICHT Urteil vom 3.12.2015, B 4 AS 44/15 R), gminy są obowiązane do wydalania obcokrajowców przebywających na terenie Niemiec (bez zameldowania oraz ubezpieczenia medycznego) po upływie 6-ciu miesięcy bądź też do zapewnienia pomocy społecznej. Analizując powyższe można dojść do wniosku, iż wydalenie obcokrajowca może nie być możliwe z uwagi na fakt, iż w określonych przypadkach Państwo Niemieckie będzie musiało opłacać mu stosowne świadczenie socjalne przez co będzie on mógł pozostać na terytorium RFN przez określony czas. Wyjściem z sytuacji jest również wykupienie dobrowolnego prywatnego ubezpieczenia. Wynika to z faktu, iż pomoc medyczna na terenie RFN musi być opłacana – czy to ze środków państwowych czy prywatnych, tak więc wykupienie ubezpieczenia prywatnego rozwiązuje problem świadczeń zdrowotnych w całości.

Jakimi konsekwencjami grozi brak niemieckiego ubezpieczenia zdrowotnego?

Zgodnie z ustawą § 193 ust. 4 VVG osoby nieposiadające ubezpieczenia zdrowotnego, zgodnego z prawem niemieckim zostaną ukarane. Za pierwsze sześć miesięcy kara równa jest wysokości miesięcznej składki, a za każdy następny miesiąc kara ta wynosi 1/6 składki miesięcznej ubezpieczenia. Ponadto warto się zastanowić nad faktem pozornych oszczędności. Zdarza się, iż zwlekanie z wykupieniem bądź opłacaniem ubezpieczenia jest wiązane z faktem, iż nie chcemy wydawać zarobionych pieniędzy – jest to jednak oszczędność złudna, gdyż konsekwencje ponoszenia kosztów leczenia z własnej kieszeni oraz kary finansowe mogą się dla nas okazać bardzo wysokie. Należy w tym miejscu wskazać, iż konsekwencje braku opłacania składek zdrowotnych mogą się niekorzystnie odbić także na naszych bliskich, gdyż w ramach jednego ubezpieczenia można również zapewnić ochronę swojej rodzinie (współmałżonek, dzieci). Konsekwencją braku spełnienia wymogu ubezpieczenia zdrowotnego może być także wydalenie z kraju – jednakże szerzej ta kwestia zostanie opisana w dziale III.**

Jakie kroki wobec Polaków niespełniających warunków pobytu w Niemczech (brak pracy, ubezpieczenia i własnych środków na utrzymanie) może podjąć w praktyce Urząd ds. Cudzoziemców?

Urząd ów może zwrócić się do danej osoby z żądaniem natychmiastowego opuszczenia kraju kwestia nakładania kar finansowych jest sporna. Faktycznym zagrożeniem są szeroko pojęte działania mające na celu: a.deportację obcokrajowca do Państwa ojczystego, b.zapewnienie mu warunków do egzystencji w Państwie przyjmującym oraz aktywizację do podjęcia zatrudnienia Najprawdopodobniejszym działaniem są jednak działania o charakterze deportacyjnym.

Na ile nakazanie powrotu do kraju, wobec otwartych granic i swobodnego przepływu osób, jest możliwe do wyegzekwowania?

Unia Europejska funkcjonuje na podstawie traktatu o Unii Europejskiej oraz traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Artykuł 48 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wprowadza jedną z naczelnych zasad w zintegrowanej Europie - swobodę przepływu osób, usług i kapitału.​

Następstwem tej swobody są przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego obowiązujące w państwach członkowskich UE i EFTA. Każdy, kto pracował w Niemczech i płaci składki do niemieckiego systemu zabezpieczenia społecznego, ma zgodnie z prawem UE mają takie same prawa jak obywatel danego kraju. Kwestia ta dotyczy także prawa do świadczeń dla bezrobotnych. Osoba otrzymująca zasiłek dla bezrobotnych w Niemczech, zachowuje status "pracownika". Poprzez wydalenie bezrobotny straci prawo do zasiłku dla bezrobotnych. To z pewnością byłby objaw bezprawnej dyskryminacji, ponieważ obywatele UE mają te same prawa i obowiązki jak niemiecki pracownik.

Trudniejszą kwestią są wypłaty z tytułu pomocy dla bezrobotnych, gdyż te świadczenie są wypłacane z dochodów podatkowych rządu federalnego. Podobne stanowisko zajął sąd administracyjny Oldenburg, który wskazał, iż odbiorcy pomocy dla bezrobotnych nie są uważani za pracowników w rozumieniu prawa UE. Dlatego też nakazanie powrotu do kraju jest zasadne w sytuacji gdy obywatel narusza obowiązujący na terenie Państwa Członkowskiego porządek prawny. Jednakże kraj członkowski winien stosować liberalne podejście do cudzoziemców będących obywatelami UE korzystających ze swobody przepływu osób oraz pracowników. Podstawa prawna powyższych rozważań znajduje się w następujących aktach prawnych: Podstawy prawne koordynacji dla państw członkowskich UE/EFTA: ​ ​

1. ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (tekst mający znaczenie dla EOG i dla Szwajcarii) (Dz.U. L 200 z 7.6.2004, str. 1)​ ​

2. ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (WE) NR 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 ​ w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Tekst mający znaczenie dla EOG i dla Szwajcarii) (DZ.U L 284 z 30.10.2009, str. 1)​ ​

3. ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1231/2010 ​ z dnia 24 listopada 2010 r. rozszerzające rozporządzenie (WE) nr 883/2004 ​ i rozporządzenie (WE) nr 987/2009 na obywateli państw trzecich, którzy nie są jeszcze objęci tymi rozporządzeniami jedynie ze względu na swoje obywatelstwo (Dz.U. L.344 z 29.12.2010, str. 1)​ ​

4. DECYZJA NR S1 Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego z dnia 12 czerwca 2009 r. dotycząca Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego​ ​

5. DECYZJA NR S2 Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego z dnia 12 czerwca 2009 r. dotycząca specyfikacji technicznej Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego ​ ​

6. DECYZJA NR S3 Komisji Administracyjnej ds. Zabezpieczenia Społecznego określającej świadczenia objęte zakresem art. 19 ust. 1 i art. 27 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004 oraz art. 25 lit. A) pkt 3 rozporządzenia nr 987/2009 Akty prawne prawa krajowego: ​ ​

1. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r . o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ​ ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 581) oraz niektóre akty wykonawcze do ustawy odnoszące się do koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Źródła ogólne:

* Źródło: http://www.eurodesk.pl/europraca/niemcy-fala-plynie-za-odre
** Źródło: http://ubezpieczeniewniemczech.blogspot.com/2015/03/konsekwencje-braku-ubezpieczenia.html