Spadek w Niemczech - miejsce postępowania i prawo właściwe

Postępowanie spadkowe może być skomplikowane – co w sytuacji, gdy w grę wchodzi postępowanie transgraniczne?

Postępowanie spadkowe może być skomplikowane – co w sytuacji, gdy w grę wchodzi postępowanie transgraniczne? Odpowiedzi należy szukać w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady UE nr 650/2012 oraz w Konwencji dotyczącej kolizji praw w przedmiocie formy rozporządzeń testamentowych sporządzonej w Hadze.

Pierwszym problemem w przypadku śmierci spadkodawcy za granicą lub składników majątkowych znajdujących się za granicą jest ustalenie właściwej jurysdykcji – czyli tego, w jakim kraju będzie toczyć się postępowanie spadkowe. Zazwyczaj jest to sąd państwa członkowskiego, w którym zmarły miał miejsce stałego pobytu. Jeżeli jednak takie miejsce znajdowało się poza granicami UE, będzie to sąd państwa członkowskiego, w którym znajdują się składniki majątku spadkowego. Jednakże warunkiem jest posiadanie przez spadkodawcę obywatelstwa tego państwa lub miejsca zwykłego pobytu w tym państwie do pięciu lat przed śmiercią.

Kolejnym ważnym aspektem jest prawo, według którego przeprowadzone zostanie dziedziczenie. Co do zasady, prawem właściwym dla ogółu spraw dotyczących spadku jest prawo państwa, w którym zmarły miał miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy z okoliczności sprawy jasno wynika, że zmarły był bliżej związany z innym państwem – musi być to jednak oczywiste.

Przykład 1: Wolfgang, obywatel Niemiec, od 10 lat mieszkał w Stanach Zjednoczonych. Po śmierci pozostawił w spadku dom w Niemczech. Składniki majątku spadkowego znajdują się w Niemczech, Wolfgang miał obywatelstwo niemieckie, ale miejsce jego stałego pobytu było w USA. Zasadniczo właściwym będzie więc sąd niemiecki i prawo amerykańskie.

Przykład 2: Wolfgang, obywatel Niemiec, od 3 lat miał stały pobyt w Polsce. Po śmierci pozostawił w spadku dom w Niemczech. Składniki majątku spadkowego znajdują się w Niemczech, Wolfgang miał obywatelstwo niemieckie, ale miejsce jego stałego pobytu było w Polsce. Zasadniczo właściwym będzie więc sąd polski i prawo polskie.

Posiadając podwójne obywatelstwo - w chwili dokonywania wyboru lub w chwili śmierci – możliwy jest wybór prawa w testamencie, któremu będzie podlegał ogół spraw dotyczących spadku.